กถํ สุสมารทฺโธ อิติ เจ โหตีติ โพชฺฌงฺโค? วิสมา กิเลสา, สพฺเพ จ ปริยุฏฺฐานา, เย จ สงฺขารา โปโนภวิกา สมธมฺโม นิโรโธ สนฺตฏฺเฐน ปณีตฏฺเฐนฯ ยาวตา นิโรธูปฏฺฐาติ ตาวตา สุสมารทฺโธ อิติ เจ โหตีติ โพชฺฌงฺโคฯ

กถํ ‘‘ติฏฺฐนฺตญฺจ นํ ติฏฺฐตี’’ติ ปชานามิ; สเจปิ จวติ ‘‘อิทปฺปจฺจยา เม จวตี’’ติ ปชานามิ? กติหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ? กติหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ ? อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติฯ อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติฯ

กตเมหิ อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ? อนุปฺปาทํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, อุปฺปาทํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, อปฺปวตฺตํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, ปวตฺตํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, อนิมิตฺตํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, นิมิตฺตํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, นิโรธํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ, สงฺขาเร อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติ – อิเมหิ อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ติฏฺฐติฯ

กตเมหิ อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ? อุปฺปาทํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, อนุปฺปาทํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, ปวตฺตํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, อปฺปวตฺตํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, นิมิตฺตํ อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ , อนิมิตฺตํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, สงฺขาเร อาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ, นิโรธํ อนาวชฺชิตตฺตา อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติ – อิเมหิ อฏฺฐหากาเรหิ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค จวติฯ เอวํ ‘‘ติฏฺฐนฺตญฺจ นํ ติฏฺฐตี’’ติ ปชานามิ; สเจปิ จวติ, ‘‘อิทปฺปจฺจยา เม จวตี’’ติ ปชานามิฯ

โพชฺฌงฺคกถา นิฏฺฐิตาฯ

4. เมตฺตากถา

[22] สาวตฺถินิทานํ ฯ